Unwọọn̄ Obolo

Ìkup me lek n̄a kubọk îre Usem gaalek ore inu òrọmijọn̄ mè ugwem òkup òkpọkpọ mè isibi  si esese inyi ebi ife geelek mè Ido geelek.  Îre usem okirọ ibe ebi ido ge enwene me lek ebi ofifi ido, mè ìre ebi ofifit, mè ìre ebi okuket.  Ebi ìnan̄a me esese otu usem mêkọt ikaan̄ eru yaage, chieen̄ oromijọn̄ ge mè iman̄ iluk ugwem ge, ire, inu ge òkitap mgban me etete kiban̄ ìre esese usem.  Sî laak keek inu yi.

Me atikọ, ebi Obolo mîkaan̄ usem ekigwen Obolo. Usem Obolo ikukup okpọkpọ mè isibi esese, mè ìre si usem ibot ejit  inyi ebi Obolo.

Akọp usen iba me onyan̄ iba me acha geelek ìre usen ikekeek usem ama iman me otutuuk linyọn̄. Ebi ekigwen, “United Nations Educatonal, scientific and Cultural Organization [UNESCO] egobo usen yi isun̄. Ire usen ikekeek, mè ijejeen̄ ulọk mè inwọnwọọn̄ usem ama iman, mè ìre usem ebi iwawa, mè ìre eyi ebi kpewa.

Me Acha 2016, umin ìyaka ubọk itoon̄ me lek ebi Obolo, mije, ebi ikikpọ chieen̄ me lek inu ukot ikaan, eyi ekigwen, “National Muesum and Monuments, me agan̄ otu Mun̄ mîgobo Usem Obolo ke ìre Usem ama iman me Agan̄ Otu Mun̄, me acha 2016.

Eya orọ, egobo egwe iba me ǹde, òrere akọp usen iba mè ita me onyan̄ iba, me acha akọp efit iba mè akọp mè gweregwen (23/02/2016), isa inwọọn̄, mè irie ijọk mè ijibi Obolo ibene ke ìre Usem ama iman me acha 2016 me Agan̄ Otu Mun̄.

Inu òmọmọnọ irek me orirọ yi ìre: Ifana ifufuk mè itutumu usem Obolo, òjijop, ikọ ukpatu, iwaak  ubọk, ijejeen̄ inu ikaan ebi Obolo, mè ikpa egebe me usem Obolo.

Ere orirọ yi omọnọ irek ìre ere:

National Museum,

òso uwu iba me oniin̄ Harley me GRA eyi oka

 (No.2 Harley Street, Old GRA),

me Port Harcourt, me Agan̄ Otu Mun̄.

 Mgbọ orirọ yi obenebe isulu akọp mè mbubak mgbọ ge eyi ewelegwe.

Ata bọn owot Obolo me ìrek geelek, me ere geelek, ibaan̄ mè irieen̄, mîsibi inu inigọọk isa Ido Obolo mè usem kiban̄ ibaan̄ alọm. Mè itumu usem isa ijbi ido Obolo ibene. Ebi imama Obolo si mîgọọk inu.

Ogwu òkup me ibot orirọ yi ìre ata gwun̄ ogwu Obolo, HRH NLA Iraron, Ede-Obolo 11, Òkaan̄ ama Egwede.

Ebi ofifi ene inunu si ìre ebi ikup ikeyi:

His Excellency, Chief (Barr.) Nyesom Ezenwo Wike CON, ogwu ibot mkpulu agan̄ Otu Mun̄, ògwu òkeke me ìrek kan̄ ìre Barr Rufus Godwin, ogwu ibot ikwaan̄ me agan̄ Otu Mun̄, ogwu egwenbe si me irek òmimin;

HRH King (Dr.) I. U. Otuo IX (JP), Òkaan̄ Ama of Unyeada Kingdom;

HRH King (Sir) Aaron Ikuru, Òkaan̄ Ama Ikuru Town  mè ofifi ebi ubọọn̄ Obolo ìnan̄a me agan̄ Akwa Ibom mè Abia. Mè ofifi ebi ubọọn̄ si..

Ogwukaan̄ orirọ: enerieen̄ Omolayo Ralph Fadamijo, Curator, National Commission for Museums and Monuments, Port Harcourt.

Mè Sir Cyrus T. Nkangwung, ogwu ibot Ida Obolo.

Prof. John H. Enemugwem, Dean, Dept. of Humanities, University of Port Harcourt inu si.

Ebi ibot orirọ: Dr. Ayuwu Jones, University of Port Harcourt mè enerieen̄ Isaac Esuku, mè ebi ofifi ife si.

Usini me lek ebi inunu mîtumu ikọ isa ijeen̄ ubọk irek Obolo osabe isibi ìkeke me etete owuwa ebi ife geelek ikup me Naija Delita, me ido Naijiria, igọọk ubọk mfufuk obenbe. Ema mîjeen̄ ubelejit enenen mè itọn̄ Awaji ogwu òkaan̄ unye geelek me irek eyi usem Obolo okekebe me ido Naijiria igọọk me okike ikwaan̄ esibe me lek usem Obolo.  Otu ifuk ikpa mè ikpa Mbuban egebe, mè owuwa inu ebi Ikwaan̄ Usem Obolo esan̄abe isibi îjeen̄ ibe ke ebi Obolo mîjọn̄ọ ere igak ebi ogbo kiban̄. Ema si mîsa ata utotop ikọ ida ikpọkpọchieen isiki geelek me lek ebi Obolo ito me isi otutuuk ene.

Me orirọ yi, Ofia-Ikpa, Uche E. Aaron, ogwu nteme linyọn̄ me agan̄ ikakana usem, ogwu òkikpọ chieen̄ me lek usem Obolo, îtumu usem me ibot ikọ òbe, “ATA-UBỌK IKWEEN̄ INU, USEM IJEEN̄ INU, MÈ ÒRURU ÒKINAN̄A ME LEK ISIBI”. 

Me orirọ yi si mîwaak ogwu enenwaan̄, Marianne J. Aaron, ogwu nteme ifufuk mè igege usem Obolo ubọk isa ibe ọmọ usọ, ke ogugwu înye lek inyi ebi Obolo.

Mgbọ Aaron otumube usem kan̄ isan̄a, igwegwen otutuuk ebi Obolo ibe enu, inyi eji enegbaan̄ ubọk me ejit  ge esa Ido Obolo eje enyi isi, enenwọọn̄, mè ekat Obolo etap me lek, enemin Obolo, mè ebene Obolo, irot keyi Awaji ochebe inyi eji, efo inyọn̄,  mè esa me ikeya esun̄ àta iman̄ me mfufuk  enyi ebi ukot ikinu me udun̄ kiji. Ìsa okwa osibi isi keyi ikana ikọ kan̄ igwook:

 “Obolo ìna, ìna ìna.

   Eji kpeweek ibe eji erọ esese;

   ìna eji egba inu erọ!”

Ebi Uwu-ikpa kọleji gweregwen ìnan̄a me Ataba, mè Asarama, mè Ikuru Town, mè Unyeada, mè Ngo mè Agwut Obolo mînu orirọ yi,. Ema mîgbaan̄ ikọt okwa ge isa ijeen̄ ubọk iken-lek mè ukot mbọm ebi Obolo.  Mgbọ eya orakabe, ema eneniwut ikpele ifan̄a eyi ebi Agwut Obolo, mè Ngo mè Unyeada ebenbe ìrek eyi adasi, òso iba mè òso ita.

Ebibaan̄ kpenan me emen ikpele ijọk unwọọn̄ yi. Ema edimi inin̄ ere orirọ yi me ukpa iba. Eje òrirọ òrirọ mè uja iken-lek me chieen̄ me chieen̄. Eje mè Ikpele okwa unwọọn̄.

Îre orirọ òkakaan̄ uja enenen, mè ijot mè ikpele unwọọn̄.

Obolo enyi mîka!

Obolo! Obolo! Obolo ìtiki! Iyaa!

Fuk inu keyi egebe me ikpa etip ekigwen  "Tide": "Ogwu Ibot Ikwaan̄ îtọn̄ ebi Obolo..."

[si kpọ me akpọk akpatan̄ keyi me agan̄ eyi usem Ebeke].

Fuk si inu ogwu enenwaan̄ Ibani ge ogebe ifolek orirọ yi mè usem Obolo!